TÔI TRƯỞNG THÀNH TỪ TRƯỜNG LƯƠNG VĂN CHÁNH, PHÚ YÊN

 

 

Tôi trưởng thành từ trường Lương Văn Chánh

                                                                   

                                                                Cao Chi

 

                                                                                  

 

   

 

·       Gs Cao Chi, sinh năm 1931, là cựu học sinh Lương Văn Chánh (1947-1950), sau đó được giữ lại trường giảng dạy.

·       Quê quán Tư nghĩa, Quảng ngãi, chuyên gia Vật lý lý thuyết,Vật lý hạt nhân, cộng tác viên khoa học VN tại Viện liên hiệp nghiên cứu hạt nhân Đúp na, Nga (1963-1968), chuyên viên cao cấp Viện Vật lý, Viện Khoa học Kỹ thuật hạt nhân, Viện Năng lượng Nguyên tử Việt nam.

 

 

 

Trường PROVIDENCE (Thiên Hựu –HUẾ )

 

Sau Tiểu học tôi được gia đình gửi đến (1944) học trường Providence , Huế.

Đây là một trường cho dành cho con cháu người Pháp và con cháu các nhà giàu có trong nước.Bố mẹ gửi tôi đến đây theo lời giới thiệu của một bạn đồng nghiệp của bố. Đây là một hy sinh lớn của gia đình.Lương công chức của  bố khoảng 80 đồng Đông dương thì đã dùng đến 40 đồng để tôi được đến học Providence.

Đây là một trường đạo . Học sinh sáng tối đọc kinh trước khi ăn cơm  còn trước khi đi ngủ phải đến nhà thờ (ở ngay trong trường )làm lễ .Tôi bắt đầu biết tiếng Pháp vì trong trường toàn sử dụng tiếng Pháp .

Hiệu trưởng là cha Dancette, một bậc uyên thông rất giỏi tiếng Latinh, dưới cha Dancette là các cha người Pháp và người Việt . Cha Dancette rất thích hôn các em học sinh khi các em có việc phải đến gặp cha.

Tại trường Providence có thầy Hỉ dạy lịch sử rất hay .Khi rời trường tôi vẫn còn ấn tượng về các bài giảng của thầy .

 

TRƯỜNG VÕ TÁNH (xin xem bài VÀI KỶ NIỆM VỀ COLLÈGE VÕ TÁNH)

 

TRƯỜNG LƯƠNG VĂN CHÁNH (1947-1950), PHÚ YÊN

 

Tôi tuy không phải quê quán Phú yên nhưng xem Phú yên là quê hương thứ hai  vì đã trải qua tuổi thơ ở Phú yên và những kiến thức có được hiện nay đều nhờ ở thời gian học tập tại trường Lương Văn Chánh (LVC), cái nôi đào tạo nhiều công dân yêu nước, nhiều chiến sĩ, nhiều trí thức có đóng góp lớn cho  Việt nam.

 

 

Tôi vào học trường Lương Văn Chánh   lớp đệ nhị niên vào năm 1947, tại An thổ, huyện Tuy an. Lúc bấy giờ trong những năm 50 hiệu trưởng LVC là thầy Trần Sĩ một học giả nổi tiếng của Phú yên. Thầy là đồng tác giả (với thầy Nguyễn Đình Cầm) cuốn Địa dư Phú yên, xuất bản lần đầu tiên năm 1937. Cho đến nay tôi nghĩ rằng vẫn chưa có một cuốn sách địa dư về một tỉnh nào mà khoa học và chất thơ mộng của quê hương, đất nước quyện lại với nhau một cách hài hòa như vậy. Cuốn sách này làm cho học sinh chúng tôi sau khi học luôn giữ được hương vị thâm trầm của một vùng đất đáng yêu là tỉnh Phú yên. Cứ mỗi lần thầm đọc lại các bài tập đọc là bao nhiêu kỷ niệm thời tuổi trẻ lại trỗi dậy trong lòng.  Đèo Cả, đồng Tuy Hòa, đầm Ô loan, chợ Đèo Tuy an,...

 

Ngoài thầy Trần Sĩ còn có nhiều thầy tài giỏi như thầy Nguyễn Khải dạy toán làm chúng tôi say mê môn học vốn bị xem là khô khan này, thầy Khải đã lồng vẻ đẹp toán học vào các giờ giảng. Phải kể đến thầy Bùi Xuân Các mà nhà văn nổi tiếng Nguyễn Tuân đã tặng danh hiệu ông nghè bút thiếp thời nay, một con người tài hoa với chữ viết có thể  sánh với bút thiếp Lan đình. Và còn nhiều thầy giáo như thầy Bửu Thọ một bậc thông thái văn học Pháp, thầy Hồng Hà một chuyên gia tiếng Anh, thầy Trần Văn Kỳ một bộ từ điển sống về sinh học vạn vật, thầy Huỳnh Diệu dạy vật lý, thầy Trần Thiện Căn dạy sinh ngữ  những cây đập bóng chuyền dũng mãnh, niềm run sợ cho các đội bóng chuyền của tỉnh trong các buổi giao lưu.

Khoảng thời gian này thầy trò LVC trải qua nhiều gian truân, tài liệu thiếu thốn, điều kiện ăn ở khó khăn, giặc đổ bộ Tiên châu đốt phá trường tại An thổ.

 

Lại chuyển về Đồng Me,

Bên ngôi chùa Phổ Bảo.

Lớp gió lạnh lùa khe,

Đường mưa đầm vạt áo.

 

Vượt qua bao khó khăn, gian khổ LVC đạt nhiều thành tích trong giảng dạy và học tập. Năm  1950 tôi may mắn được vinh dự là  thủ khoa kỳ thi trung học phổ thông và thủ khoa kỳ thi hội về toán  toàn Liên khu 5.

Nhờ nhiều thành tích của thầy trò LVC trường trở thành một ngôi sao giáo dục miền Nam Trung bộ trong những năm 50. Viết đến đây tôi không thể không nhớ đến những  bạn đồng niên như Nguyễn Tài Sum, Võ Thị Kim Đính, Cao Lan, Nguyễn Cách, Nguyễn Xanh, Đặng Ngọc Trân, Phạm Thị Xuân Vân,... và những bạn đã ra đi vĩnh viễn vì chiến đấu cho đất nước.

 

 

 

Đó là cuộc chia ly chói ngời sắc đỏ

Tươi như cánh nhạn lai hồng...

                             thơ Nguyễn Mỹ

 

Đại học Lomonosov  MGU & Viện liên hiệp nghiên cứu hạt nhân Đúp na JINR (Nga)

 

Sau khi học xong LVC tôi được trường giữ lại làm giáo viên và rồi năm 1955 tôi được  cử đến học trường MGU, Đại học quốc gia Mạc tư khoa mang tên Lomonosov. Đây là thánh đường khoa học của thế giới, một kỳ tích kiến trúc tuyệt đẹp của Nga sừng sững trên đồi Lê nin. Học ở một trong các trường hiện đại nhất thế giới lòng tôi vẫn luôn hướng về LCV. Nhờ những kiến thức học được từ LVC tôi có điều kiện để theo kịp bạn bè sinh viên Nga và các nước khác.

Sau khi tốt nghiệp MGU tôi được GS Tạ Quang Bửu  đề cử trong chương trình đào tạo nhân lực khoa học VN sang làm cộng tác viên khoa học VN tại Viện liên hiệp nghiên cứu hạt nhân Đúp na . Đây là  viện nghiên cứu hạt nhân  quốc tế của phe xã hội chủ nghĩa  với những thiết bị máy móc hiện đại nhất lúc bấy giờ. Tại đây đã làm việc Viện sĩ GS Nguyễn Văn Hiệu, nhà vật lý lý thuyết VN nổi tiếng trên thế giới, Ủy viên Bộ Chính trị GS Nguyễn Đình Tứ, người đã góp phần trong một tập thể Nga-Việt tại Đúp na phát hiện một hạt cơ bản trong thế giới vi mô. Phía Nga có Viện sĩ Nikolay Nikolaevich Bogolyubov , mà trong giới vât lý và toán học thế giới không ai là không biết, viện sĩ Dmitrii Ivanovich Blokhintsev, một trong những nhà khoa học xây dựng nên nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của Nga và của thế giới, nhà máy Obninsk, một thành phố cách Mạc tư khoa 102 km về phía tây nam, bắt đầu vận hành ngày 27 tháng 6 năm 1954. Và nhiều nhà khoa học danh tiếng khác từ các nước trong phe xã hội chủ nghĩa cũ ...

 

Viện năng lượng nguyên tử Việt nam VAEI

 

Sau khi hết hạn công tác tại viện Đúp na tôi được về nghiên cứu tại Viện Năng Lượng Nguyên tử Việt nam. Trong những năm 1992-1995 tôi được đề cử làm  chủ nhiệm đề tài nhà nước KC 09-17: Nghiên cứu chiến lược phát triển Khoa học Kỹ thuật hạt nhân và Năng lượng hạt nhân (điện nguyên tử).

Đề tài được nghiệm thu xuất sắc ngày 19/07/1995, là đề tài góp phần mở đầu cho  quá trình đưa điện nguyên tử vào Việt nam.

 

Chương trình trên bị dừng lại vì thiếu vốn và cán bộ.

 

Vài lời cùng các em trường LVC

 

Tỉnh Phú yên chúng ta là một tỉnh có nhiều tiềm năng về trí tuệ một phần được vun đắp nhờ trường LVC. Nhân dân tỉnh ta rất ham học. Nếu ai từng đi học trường LVC trước đây chắc còn nhớ cảnh gùi gạo đường xa , lên đèo xuống dốc, dầm mưa dãi nắng  đến trường mong được các thầy cô dạy dỗ. Nhiều người trong tỉnh đã trở thành những cán bộ có đóng góp nhiều cho đất nước như Thái Phụng Nê, Tạ Cả, Hà Đăng, Võ Hồng, Trần Mạnh Trí, Nguyễn Mỹ, Đặng Minh Phương, ...và rất nhiều người khác mà tôi xin được lượng thứ vì không thể kể hết được.

Xin các bạn Lương Văn Chánh khi ở xa trường hãy mong ước trở lại thời gian xưa khi học tập tại LVC ở đấy các bạn đã tìm thấy tình bạn và tình yêu.

Triển vọng rất to lớn đang chờ đón các bạn trẻ Phú yên. Một lời khuyên cho các em: cần phải học tập với một tinh thần khẩn trương để đạt trình độ cao không những ở VN mà còn trên quốc tế. Hy vọng rằng  trong tương lai Phú yên sẽ có những nhà toán học, vật lý, hóa học, sinh học,..những nhà văn, nhà thơ, những kỹ sư,...tài giỏi nổi tiếng. Riêng trong chương trình điện hạt nhân  nói chung và việc xây dựng các nhà máy điện hạt nhân Ninh thuận và các nhà máy tiếp theo nói riêng, VN cần một số lượng lớn các chuyên gia cao cấp am hiểu vật lý hạt nhân và công nghệ hạt nhân, đây cũng là lĩnh vực có nhiều triển vọng và tương lai cho các bạn trẻ trong đó có các em trường Lương Văn Chánh.