modern physics

   96B HẠT MUON & NHỮNG LỰC MỚI  (MUON &NEW FORCES) NHẬP ĐỀ  Nghiên cứu chuyển động của hạt muon trong từ trường người ta tìm thấy một sự đung đưa (wobble ) của spin muon không giải thích được trong phạm vi SM (Standard Model-Mô hình chuẩn).Kết quả này có thể dẫn đến sự phát hiện những hạt MỚI và các lực MỚI ngoài phạm vi SM. Sự đung đưa (WOBBLE) ở đây là những biến đổi hướng của spin (ngoài các tuế sai-precession thông thường) làm spin chệch khỏi hướng chuyển động (xem hình 2). HẠT  MUON Hạt muon là hạt sóng đôi với electron , nặng hơn electron 200 lần. THÍ NGHIÊM MUON/g-2 Trong thí nghiệm này người ta cho hạt muon đi vào một vòng (ring) có từ trường và đo sự đung đưa (wobble) của spin  muon  và thấy rằng muon không hành xử như tiên đoán của lý thuyết. Phải chăng đây là một “phát hiện “ (discovery)? .Sự đung đưa của spin có thể do tương tác với các hạt ảo MỚI sinh và hủy trong chân không ? Nếu có những hạt MỚI ngoài những hạt ta đã biết chúng có thể xuất hiện như những hạt ảo

   95B CÓ THỂ ÁP DỤNG THUYẾT LƯỢNG TỬ ĐẾN KÍCH THƯỚC NÀO ? Đây là vấn đề quan trọng , vì sao? Kích thước áp dụng lý thuyết lượng tử chính là ranh giới lượng tử chạm đến thế giới tương đối của những đối tượng vĩ mô.Vì sao mà lý thuyết lượng tử dừng ở đó ? Đâu là nguyên nhân làm dừng các tĩnh chất lượng tử ở ranh giới đó , hiểu được vấn đề này sẽ hiểu được nhiều vấn đề liên quan đến thống nhất lượng tử  (kích thước vi mô ) và hấp dẫn (kích thước vĩ mô). Các nhà nghiên cứu đã và đang tăng đều đặn kích thước mà tại đó tính chất chồng chất và các hiệu ứng lượng tử liên quan vẫn có thể quan sát được - từ các hạt đến phân tử nhỏ, rồi đến các phân tử lớn hơn, và giờ đây, họ hy vọng là những khối vật chất có kích thước nano. Chưa ai biết về nguyên tắc sự mở rộng áp dụng lượng tử này có thể tiếp tục được bao xa. Hay chúng ta không thể mở rộng mãi mãi phạm vi ứng dụng lượng tử mà tồn tại  một giới hạn áp dụng tính lượng tử  ? TÍNH CỐ KẾT (COHERENCE) Hạt được mô tả bởi hàm sóng .Một hiện tượng qua

  Quantum particles entangled in a “tree-like” structure correspond to various configurations of space-time. 94B XÂY DỰNG KHÔNG-THỜI GIAN BẰNG LIÊN ĐỚI LƯỢNG TỬ   (Building up spacetime with quantum entanglement ) Vấn đề  xây dựng  không-thời gian có nội dung như thế nào ? Chúng ta đã biết đến đối ngẫu AdS /CFT. Đối ngẫu của 2 đối tượng có nghĩa là 2 đối tượng đó có cấu trúc toán học tương thích.  Đối ngẫu AdS / CFT (tác giả là Maldacena) nói rằng :vật lý trong không thời gian AdS (Anti de Sitter ) d – chiều  chứa không-thời gian của hấp dẫn  được phản ánh trong lý thuyết chuẩn CFT nằm trên mặt d-1 chiều . Như vậy CFT là một hologram . Trong việc xây dựng không thời gian vấn đề quan trọng là : liên đới lượng tử (quantum entanglement). Chúng ta phải xét CFT chứa lý thuyết chuẩn và đưa vào những liên đới lượng tử (quantum entanglement- nhiều tác giả dịch từ này là vướng víu hay rối lượng tử mà thực chất không có vướng víu  hay rối nào cả mà đây là một tính chất quan trọng lượng tử ). Nhữ

  NGHỊCH LÝ HAWKING 93B HAWKING PARADOX Theo Hawking thì sau khi lỗ đen bốc hơi tan biến thì thông tin đi vào lỗ đen cũng biến mất  cấu trúc ban đầu ,điều này lại mâu thuẫn với định lý bảo toàn unitarity của CHLT (cơ học lượng tử ) ! Nghịch lý thông tin là một bài toán xưa đã hơn 40 năm Gần đây các nhà vật lý đặt vấn đề tìm hiểu lại nghịch lý Hawking  ! Các nhà vật lý chứng minh rằng nếu entropy bức xạ tuân theo đường cong Page thì unitarity được khôi phục , vậy thông tin giữ lại cấu trúc ban đầu , Trong cách tiếp cận mới nổi lên các vấn đề : entropy liên đới lượng tử , đường cong PAGE và QES (quantum Extremal Surface-mặt cực trị lượng tử ),  Entropy liên đới lượng tử là gì ? Đường cong PAGE là gì ? Đây là những  yếu tố mới mà các nhà vật lý đưa vào trong vấn đề thông tin bảo toàn của lỗ đen.Trước đây các nhà vật lý xem lỗ đen và bức xạ là 2 đối tượng độc lập không có mối liên quan lượng tử .                                                     Hình 1.Đường cong Page. Giờ đây khi lỗ đen