BÀI THƠ TÌNH YÊU HOA ĐÀO của THÔI HỘ

 

 

BÀI THƠ HOA ĐÀO – Thôi Hộ

78B

Đề Đô Thành Nam Trang

Khứ niên kim nhật thử môn trung,

Nhân diện đào hoa tương ánh hồng.

Nhân diện bất tri hà xứ khứ,

Đào hoa y cựu tiếu đông phong*.

(*Có bản đề là “xuân phong”. Tuy nhiên, đông phong và xuân phong đều mang ý nghĩa là cơn gió của mùa xuân)  [1],VÂN ĐẠM .

Nguyên tác:

題 都 城 南 莊

去 年 今 日 此 門 中，

人 面 桃 花 相 映 紅。

人 面 不 知 何 處 去 ？

桃 花 依 舊 笑 東 風。

Bản dịch nghĩa:

Bài thơ đề ở ấp phía nam Đô Thành*

Năm trước ngày này ngay cửa này,

Mặt người, hoa đào ánh hồng lẫn nhau.

Mặt người chẳng biết đã đi đâu?

Hoa đào vẫn như xưa cười với gió đông.

(*Đô Thành: tức thành Trường An – kinh đô của nhà Đường)

Khứ niên =năm ngoái

Kim nhật =hôm nay

Thử môn =cửa này 

Tương ánh hồng=màu hồng ánh lẫn nhau

________________________________________

Đây có thể nói là một bài thơ nổi tiếng của Thôi Hộ vào thời Đường. So với cái tên “Đề Đô Thành Nam Trang”, tác giả Vân Đạm vẫn thích gọi bằng cái tên “Bài Thơ Hoa Đào” hơn.

Thôi Hộ (崔護) tự là Ân Công (殷功), người ở Bác Lăng, đất nước Trung Hoa. Ông sống vào khoảng niên đại Trung Đường (Đường Đức Tông).

Thôi Hộ là một thi nhân giàu ý tình, đồng thời là một người phong lưu tuấn nhã. Tuy nhiên có lẽ vì tình cảm chỉ giữ ở trong lòng, cho nên tính cách ông khá khép kín, không thích việc giao du. 

“Đề Đô Thành Nam Trang” là một trong những án thơ tình bất hủ của Thôi Hộ, được người xưa truyền bá rông rãi cho đến tận ngày nay.

Bốn câu thơ theo thể Thất ngôn tứ tuyệt tuy ngắn gọn súc tích nhưng hàm chứa ý nghĩa sâu xa. Bài thơ kể về một mối tình tơ duyên ngắn ngủi nhưng làm người ta nhớ mãi khôn nguôi.

Chuyện kể rằng vào tiết thanh minh năm ấy. Có một chàng trai dạo chơi ở phía nam Đô thành. Trông thấy một trang viên hoa đào nở rộ, sắc hoa tươi thắm, bèn lấy cớ vào xin nước uống để ngắm kĩ hơn. 

Chàng trai gõ cửa, bắt gặp một thiếu nữ tú lệ. Người con gái mang nước cho chàng trai uống, cử chỉ vừa dịu dàng vừa kín đáo làm người khác phải nao lòng. Uống nước xong, chàng trai cảm tạ rồi cáo biệt.

Khi về nhà, chàng trai vẫn nhớ mãi hình dáng hôm ấy của cô thiếu nữ có đôi má hây hây hồng tựa như cánh hoa nào.

Tròn một năm trôi qua, chàng trai trở lại chốn xưa, hy vọng gặp lại cố nhân. Nhưng cổng đóng then cài, gọi mãi mà chẳng thấy ai. Gặp cảnh sinh tình, chàng trai đề một bài thơ trên cánh cổng. Không lâu sau trở lại, nghe tiếng khóc vọng ra từ trang viên. 

Một ông lão bước ra, vẻ mặt tiều tụy hỏi chàng trai kia có phải là người đã đề thơ lên cổng. Thì ra người con gái con của ông lão đọc xong thơ, nhớ thương đến bỏ ăn bỏ ngủ rồi ốm chết. Chàng trai ngồi cạnh xác người con gái đã tắt thở nhưng vẻ mặt vẫn hồng nhuận như năm nào. Chỉ trách tạo hóa trớ trêu thay cho mối đoạn duyên.

Cũng có lời truyền rằng. Người con gái chưa hồn lìa khỏi xác, nghe tiếng khóc than của người thương thì tỉnh dậy. Từ đó hai người trở thành vợ chồng, cùng sống hạnh phúc ở đào hoa viên. Cũng từ điển tích này mà người ta hay ví gương mặt người con gái đẹp giống như hoa đào.

________________________________________

“Bài thơ Hoa Đào” này của Thôi Hộ khá nổi tiếng, cho nên cũng có khá nhiều bản dịch thơ hay. 

Người dịch: Tản Đà.

Đề đô thành nam trang

Thơ đề ở ấp phía nam đô thành

Cửa đây năm ngoái cũng ngày này,

Má phấn, hoa đào ửng đỏ hây.

Má phấn giờ đâu, đâu vắng tá,

Hoa đào còn bỡn gió xuân đây.

Người dịch :Trần Trọng Kim:

Hôm nay, năm ngoái, cửa cài,

Hoa đào ánh với mặt người đỏ tươi.

Mặt người chẳng biết đâu rồi,

Hoa đào còn đó vẫn cười gió đông.

Sau đây là bản dịch tiếng Anh :

1 Twas today, at this doorway, a year ago,

2 Her face and peach-blows re-doubly aglow.

3 Her face is gone now, whereto unknown, yet

4 Peach-blows beam on, as spring-winds flow.

(Translated by Andrew W.F. Wong (Huang Hongfa))

Tản Mạn

Trong truyện Kiều, Nguyễn Du có một đoạn thơ tả lại cảnh lúc Kim Trọng trở lại vườn xưa cảnh cũ nơi mà Kim Trọng và Thúy Kiều đã nhiều lần hò hẹn tâm tình với nhau :

"Đầy vườn cỏ mọc lau thưa

Song trăng quạnh quẽ, vách mưa rã rời

Trước sau nào thấy bóng người, (Kiều , câu 2747)

Hoa đào năm ngóai còn cười gió đông (Kiều,câu 2748...,Nguyễn Du)

Xập xè én liệng lầu không

Cỏ lau mặt đất, rêu phong dấu giầy

Cuối tường gai góc mọc đầy

Đi về này những lối này năm xưa ....."

Thật ra trong ngôi vườn tình ái hò hẹn giữa Kim Trọng và Thúy Kiều năm xưa chưa chắc đã có cây đào nở rộ đầy hoa đang cười bỡn cợt với gió đông (gió xuân) lơi lả ... Mà dù có cây đào đi chăng nữa cũng không là nét đặc trưng biểu tượng trong những vần thơ trữ tình nầy :

"Trước sau nào thấy bóng người

Hoa đào năm ngoái còn cười gió đông .."

mà chính Nguyễn Du đã muốn nhắc nhở lại cái điển tích của Thôi Hộ " Đào hoa y cựu tiếu đông phong ..." trong bài thơ “Đề Đô Thành Nam Trang “ như một yếu tố ngôn ngữ chủ yếu làm phương tiện để dẫn dắt độc giả vào cái nhận thức hiện tại : cảnh xưa vẫn còn đó... nhưng người đẹp nay còn đâu ? ..

 Cái tài hoa khéo léo của Nguyễn Du là ngoài cái biểu tượng chính " hoa đào năm ngoái" còn mang thêm những hình tượng ngôn ngữ để bổ sung cho nhận thức "cảnh đó người đâu ?" , tạo nên một bức tranh trữ tình lãng mạn và gợi sầu gợi cảm vô cùng qua những hình ảnh chất liệu như : cỏ, lau, song, vách, trăng, mưa, én, rêu, dấu giầy, tường gai v.v... đã gây ra những ấn tượng sâu sắc, nguồn cảm xúc dào dạt, nồng nàn, xao động lòng người …

Bài thơ trữ tình lãng mạn của Thôi Hộ, hàm súc mang nhiều hình ảnh linh động và ý tình thắm thiết, đã đúng như định nghĩa Thơ mà Lamartine đã nói : “Thơ là sự hiện thân cho những gì sâu sắc thầm kín nhất của con tim và huyền diệu thiêng liêng nhất của tâm hồn con người, và khơi động những hình ảnh tươi mát sống động nhất, âm thanh tuyệt vời nghệ thuật nhất trong thiên nhiên ..” Bài thơ cô đọng bốn câu của Thôi Hộ là một sự kết hợp hài hòa giữa cảnh sắc, hình tượng, ý tình , âm thanh, nhịp điệu và nhạc tính đã gây sự rung động và mẫn cảm, biểu tượng một thế giới cảm xúc, làm xao xuyến tâm hồn người đọc khôn nguôi …

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] WIKIPEDIA, VÂN ĐẠM

https://bachuyencu.com/bach-gia-thi-vien/bai-tho-hoa-dao-thoi-ho/

[2]  http://chimviet.free.fr/vanco/laiquangnam/lqnt281_1DichDuaThoiHo.htm

[3]  https://www.thivien.net/Th%C3%B4i-H%E1%BB%99/%C4%90%E1%BB%81-%C4%91%C3%B4-th%C3%A0nh-nam-trang-%C4%90%E1%BB%81-t%C3%ADch-s%E1%BB%9F-ki%E1%BA%BFn-x%E1%BB%A9/poem-K-KPc0BUQdzcRKS-f2QraA

 

 

 

See full Collection of “Tieu Dong Phong”